Veel mensen die zichzelf herkennen in Enneagram 1 ervaren het leven als een voortdurende balans tussen doen wat juist is en de onrust die nooit helemaal verdwijnt. Je streeft naar perfectie, rechtvaardigheid en verbetering en dat is een kracht. Maar wat als dat streven ook je grootste blokkade is?

In deze blog gaan we dieper in op de innerlijke wereld van Enneagram 1. We kijken naar waar het streven naar perfectie vandaan komt, hoe de innerlijke criticus ontstaat en hoe deze zich uit in werk, relaties en je gevoel van eigenwaarde. We bespreken ook hoe je de controle kunt loslaten zonder je waarden te verliezen – en hoe je meer ontspanning, vrijheid en mildheid kunt toelaten.

Deze blog is voor jou als je meer zelfinzicht wilt, én bereid bent om jezelf van binnenuit te bevrijden. Je vindt hier voorbeelden, een FAQ, concrete actiestappen én een uitnodiging tot verdieping via het werkboek: Enneagram 1 – Achter de Perfectie.

Bij veel mensen die zich herkennen in Enneagram 1, begint het al vroeg. Als kind leerde je misschien dat fouten maken niet veilig was. Niet letterlijk misschien, maar je voelde het in de reacties. Als je iets goed deed, kreeg je een glimlach, een knikje, een compliment. Maar als je iets fout deed een slordigheid, een vergissing, iets wat niet hoorde kwam er kritiek. Teleurstelling. Stilte misschien. Of een frons die meer zei dan duizend woorden.

En zo groeide er langzaam een overtuiging in je systeem:

“Ik moet alles perfect doen, anders ben ik niet goed genoeg.”

Het was geen bewuste keuze. Het was overlevingsintelligentie. Je leerde: als ik het goed doe, hoor ik erbij. Dan is er liefde, aandacht, bevestiging. En als ik faal? Dan trek ik me terug. Dan voel ik me schuldig, of schiet ik in de correctie. Dit patroon nestelt zich diep in je lichaam en brein, vaak zonder dat je het doorhebt.

Vanuit die jeugdige overtuiging ontstaat iets krachtigs en tegelijk vermoeiends: een innerlijke stem die alles beoordeelt wat je doet. Deze innerlijke criticus doet zich voor als je gids, je beschermer. Hij wil dat je het goed doet, dat je ‘het juiste’ zegt, dat je moreel bent, zorgvuldig, toegewijd. Hij houdt je scherp en dat is soms ook waardevol.

Maar deze stem kent geen pauze.

Hij fluistert – of schreeuwt – bij alles wat je doet:
“Dat had beter gekund. Waarom zei je dát nou? Je bent niet duidelijk genoeg. Je hebt gefaald. Je bent niet goed bezig.”

En zo blijf je voortdurend alert. Niet alleen op jezelf, maar ook op je omgeving. Je merkt foutjes op, verbeterpunten, onzuiverheden niet omdat je anderen wilt kleineren, maar omdat je zo gewend bent om alles kritisch te bekijken. Alles kan beter. Altijd.

En hoewel deze innerlijke waakzaamheid je sterk maakt, eist het ook zijn tol. Het put je uit. Het maakt ontspannen moeilijk. Je staat continu ‘aan’. Zelfs op momenten van rust blijft die stem draaien als een motortje op de achtergrond.

Het is de stem die je wakker houdt als je net een fout hebt gemaakt. De stem die je achteraf vertelt hoe je het anders had moeten doen. De stem die je liefdevol wilt noemen, maar vaak gewoon streng is. Onverbiddelijk. Onmenselijk bijna.

Maar wat als het ook anders kan?

Maar wat je niet uit, blijft in je systeem hangen. Die opgestapelde emoties verdwijnen niet zomaar. Ze worden spanning in je lijf, onrust in je hoofd. En terwijl je aan de buitenkant alles onder controle lijkt te hebben, voel je vanbinnen iets anders: vermoeidheid, afstand, soms zelfs leegte. Die constante innerlijke spanning is de prijs van het streven naar ‘goed’ zijn. En uiteindelijk verlies je jezelf daarin in het verlangen om altijd juist, beheerst en correct te zijn.

Als Enneagram 1 ben je voortdurend bezig met wat beter kan. Je kijkt niet alleen kritisch naar je omgeving, maar vooral naar jezelf. Of het nu om je werk, je gedrag of je emoties gaat: er is altijd een stem die zegt dat het nóg zorgvuldiger, nauwkeuriger of zuiverder kan. Die innerlijke drive tot verbetering is krachtig, maar ook vermoeiend.

Langzaam maar zeker kan die constante zelfcorrectie je vervreemden van delen van jezelf. Van je speelsheid. Je impulsiviteit. Je zachtheid. Alles wat niet onder controle valt, wordt ingeperkt. Je raakt het contact kwijt met je vrije, spontane kern.

Wat je dan laat zien aan de buitenwereld, is een versie van jezelf die klopt maar niet volledig is. Je voelt ergens dat er meer in je zit, maar je durft het niet helemaal te laten zien. Ondertussen hunker je naar ontspanning, naar mogen zijn wie je bent, zonder altijd te hoeven voldoen. Dat innerlijke contrast tussen beheersing en verlangen vreet energie. En het maakt dat je je soms leeg of afstandelijk voelt, zelfs in het contact met anderen.

Je hoeft jezelf niet eerst te verbeteren voordat je geliefd mag zijn. Juist het delen van wat je moeilijk vindt, maakt je menselijk en voelbaar. Wanneer je ruimte geeft aan emoties als frustratie, onzekerheid of teleurstelling, ontstaat er iets nieuws. Niet zwakte, maar verbinding.
Verbondenheid met jezelf. En oprechte, diepe verbinding met de ander.

Bas is leerkracht. Elke dag checkt hij zijn lesplanning tot in detail, corrigeert hij elk werkstuk en maakt hij zich zorgen over of hij wel ‘goed genoeg’ presteert. Zijn collega’s bewonderen zijn inzet, maar Bas voelt zich vaak uitgeput.

Pas toen hij via het werkboek ging reflecteren op zijn overtuigingen, ontdekte hij: “Ik hoef niet foutloos te zijn om waardevol te zijn.”

Benieuwd naar de andere enneagramtypen?

Elk type heeft zijn eigen sterke punten, uitdagingen en groeipad.

👉 Klik hier om alle 9 enneagramtypen te ontdekken

Wil je meer lezen over de andere Enneagram Typen uit de vrouwelijke driehoek?

Deze typen delen een diepe verbinding met intuïtie, emotie en innerlijke waarheid.

Ontdek type 4 – De Romanticus

Ontdek type 7 – De Avonturier

Laat je inspireren.